De Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland

De Romei in Zevenaar

Archeologisch onderzoek in de pastorietuin (aan de Romei) in Zevenaar

Bij dit onderzoek, dat van donderdag 31 oktober t/m woensdag 13 november plaatsvond, zijn overblijfselen van vroegere bewoning gevonden die teruggaan tot de 11e eeuw. In de opgravingsput is met name een flinke hoeveelheid scherven van aardewerk uit de 11e en 12e eeuw gevonden. De vondsten bestaan niet alleen uit schervenmateriaal. Er zijn in de opgravingsput ook grondverkleuringen uit de 11e, 12e en 13e eeuw gevonden. Deze ingravingen zijn gemeten en getekend. Het gaat voornamelijk om afvalkuilen en paalsporen (plekken waar houten palen gestaan hebben). Tot de bijzondere vondsten behoort een stuk van een middeleeuwse handmolensteen.
Tot de grondsporen behoort onder andere een greppel uit de 12e of 13e eeuw en een vermoedelijke houten waterput. Deze laatste is niet verder onderzocht. 

Dit zijn de tot nu toe oudste vondsten uit het centrum van Zevenaar. Even oud materiaal is in 1987 ook gevonden onder de middeleeuwse burcht, die op het huidige Masiusplein gelegen heeft. Aangezien de burcht in de 13e eeuw gebouwd is, nemen we aan dat er aan deze burcht een hof voorafgegaan is, die dan in de 11e en 12e eeuw bestaan moet hebben. De vondsten die nu bij de Romei gedaan zijn, lijken dit te bevestigen. Aangenomen wordt dat deze hof zich tot voorbij de Romei uitgestrekt heeft.

Verder is er tijdens de opgraving een tot nu toe niet bekende gracht blootgelegd. Deze gracht heeft op de perceelsscheiding tussen de pastorietuin en het aangrenzende perceel van Lubbers gelegen. Deze gracht is met een steile binnenoever tot diep in het grondwater uitgegraven en was de buitenste van de drie grachten waarmee de Zevenaarse burcht en voorburcht omgeven waren. Hiermee is de zuidelijke begrenzing van het burchtcomplex vastgesteld, waardoor we nu weten dat het burchtcomplex inclusief grachten ca. drie hectare besloeg.

Zomeropgraving

Opgravingswerkzaamheden in het Musis-kwartier tussen de Beekstraat en Walstraat in Arnhem

De zomeropgraving in Arnhem maakte onderdeel uit van een langer lopend project van de gemeentelijke archeologische dienst van Arnhem. Voor de uitvoering van het totale onderzoek van april tot november zijn o.a. project-archeoloog René v.d. Mark, veldtechnici en veldmedewerkers ingehuurd van het archeologisch bedrijf BAAC. Wij danken iedereen en met name Arnhemse afdeling van de Archeologische werkgemeenschap Nederland voor hun fijne samenwerking.

Tot nu toe is bij de uitvoering van het project duidelijk geworden dat er sprake is van stenen huisfunderingen en kelders vanaf de 14e / 15e eeuw. Op het diepste niveau zijn sporen van bewoning (huizen van hout en leem) aangetroffen die teruggaan tot in de 10e / 11e eeuw. Er moet toen langs de Jansbeek al sprake geweest zijn van een pre-stedelijke nederzetting. Dit sluit goed aan op de resultaten van onderzoeken van onze AWN-afdeling die eerder in de Bovenbeekstraat en de Bentinckstraat hebben plaatsgevonden. Verder zijn bij het onderzoek in het Musis-kwartier tot nu toe ook enkele oudere, mogelijk prehistorische scherven gevonden.

Bij onze zomeropgraving hebben we enkele huispercelen aan de Walstraat onderzocht. Met name in werkput 22 hebben we veel verschillende bewoningssporen onderzocht. Aan de Walstraat is sprake van een recente kelder, maar door het onderzoek is duidelijk geworden dat er twee oudere kelders voorzien van tongewelf geweest moeten zijn. Onder de vloer van de recente kelder kwam nog de fundering van de oudere keldermuren tevoorschijn. Bovendien zijn nog sporen van de vermoedelijke traptoegang van de oudste kelders in één van de muren aangetroffen.

Op de rest van dit huisperceel zijn veel muurfunderingen aangetroffen uit verschillende fases. Ook zijn lemen vloeren gevonden en brandsporen. In hoeverre de brandsporen van bewuste activiteiten of van b.v. een stadsbrand afkomstig zijn, is nog niet duidelijk. Alle sporen zijn ingemeten en vastgelegd op een vlaktekening schaal 1:20.

>Zomeropgraving Bennekom

Er is gegraven op een nederzettingsterrein dat stamt uit de IJzerijd en mogelijk zelfs de late Bronstijd

Elk jaar probeert de afdeling een zomeropgraving te organiseren. Dit jaar was het lange tijd onzeker of er wel een zou komen. Halverwege juli kwam het verlossende woord. In Bennekom bleken er mogelijkheden te zijn en dankzij de inspanningen van Suzanne van der A, gemeentelijk archeoloog van Ede, heeft van 3 tot en met 12 augustus de zomeropgraving plaatsgevonden. Er hebben 25 AWN'ers en introducees aan meegedaan, op in totaal 7 werkdagen.

De weersomstandigheden waren zomers tot tropisch. In de eerste week was het droog, zonnig en warm met temperaturen van 30 ° C en meer. In de tweede week was het iets koeler (27 ° C), wat meer bewolkt, en op de laatste middag brak een regenbui los.

Het onderzoek stond onder leiding van Suzanne van der A van de gemeente Ede. We hebben gegraven onder de opgravingsbevoegdheid van het ADC. Namens de AWN lag de leiding bij Wim Angenent en Dénes Beyer. De begeleiding namens ADC Archeo Projecten was in handen van Mariëlle Kenemans.

Korte beschrijving onderzoeksterrein

De locatie van de zomeropgraving was het terrein van het voormalige streekziekenhuis in Bennekom langs de snelweg A12, aan de noordkant van het dorp. Op dit terrein van ongeveer 12 ha groot wordt een nieuw woon-zorg centrum ontwikkeld. Een gedeelte van de gebouwen is nog in gebruik. Bij een booronderzoek eerder dit jaar waren diverse vondsten aangetroffen. Het terrein bestaat uit dekzand met hierop een esdek dat in dikte varieert. In het westen is het esdek dikker dan aan de oostkant. In 50 boringen is prehistorisch aardewerk gevonden, waarschijnlijk IJzertijd en mogelijk ouder. De aardewerkvondsten leken zich te concentreren in een gebied van bijna 8 ha. Er waren ook aanwijzingen voor ijzerproductie door de vondst van ijzerslakken. Daarnaast is ook glas, vuursteen en houtskool gevonden. Naar aanleiding hiervan is een groot proefsleuvenonderzoek gestart door ADC ArcheoProjecten. Dit onderzoek is 13 juli begonnen. Het was bedoeld om in kaart te brengen welke sporen er op het terrein aanwezig zijn. In totaal zouden meer dan 20 proefsleuven van 5 meter breed en enkele tientallen meters lang worden geopend. Van deze proefsleuven zou de AWN er twee mogen onderzoeken.

werkzaamheden week 2

Een fascinerend fenomeen in deze put betreft een serie sporen in het noordelijk deel van deze put

In week 2 is het onderzoek aan put 7 afgerond en is gestart met het onderzoek van een nieuwe proefsleuf, put 20. Deze is ongeveer 50 meter lang en 5 meter breed en lag zo´n honderd meter van de eerste put vandaan. De put was ongeveer een meter diep. De leiding in deze put was in handen van Jos de Grood (eerste twee dagen) en Jan Verhagen (laatste dag). Oorspronkelijk was het de bedoeling om een andere proefsleuf te onderzoeken, maar hiervan is in overleg afgezien.

Gestart is met het waterpassen van het vlak en een deel van het maaiveld langs de put. Hierna is gestart met couperen en het tekenen van de coupes. In deze put waren diverse sporen te zien, waarvan een groot deel paalgaten. Van enkele sporen zijn grondmonsters genomen. In eerste instantie kwamen er weinig vondsten uit deze put. Op de laatste dag kwamen er dan toch meer vondsten, namelijk uit een greppel. Uit de (boven)vulling van grondspoor 9 kwamen enkele scherfjes (mogelijk bronstijd) en wat breuksteen.

Van de westelijke sleufwand is op 5 plaatsen een profielopname gemaakt. Niet het gehele profiel is getekend, maar van elke tien meter één meter profiel. De profielen zijn door ADC gefotografeerd. De opbouw is steeds vergelijkbaar. In profiel P2 kwam zowaar uit de ongeroerde grond een inheemse scherf.

Een fascinerend fenomeen in deze put betreft een serie sporen in het noordelijk deel van deze put. Hier waren in het vlak op regelmatige onderlinge afstand rijen onregelmatige sporen te zien. Deze lopen bijna haaks op de lengterichting van de put. De onderlinge afstand is ca. 1,20 m tot 1,40 m. In het zuidelijk deel van de put komen deze sporen bijna niet voor, maar hier ligt het vlak ook dieper t.o.v. het huidige maaiveld. Er is intensief gediscussieerd over de vraag wat dit zou kunnen zijn. Gezien het feit dat het hier en daar zeer donkere grond betreft, zal het wel geen erg oud fenomeen zijn. Ook het feit dat het parallel aan de percelering loopt, wijst in die richting. Mogelijk betreft het een of andere vorm van mechanische diepe grondbewerking, b.v. diepwoelen. De sporen zijn met lijnen aangegeven op de vlaktekening.

Het onderzoek in put 7 is in de tweede week afgerond. De belangrijkste activiteiten waren het afwerken en intekenen van de coupes. Er waren enkele sporen met veel aardewerkvondsten.

Verder is het gehele zuidprofiel opgeschaafd, en ingetekend. Het profiel is door ADC gefotografeerd, en hierna ingekrast. Duidelijk kwam een kartelvormige scheiding tussen twee lagen aan het licht. Deze was ook in put 15 te zien. In toaal is 15 meter profiel getekend. Het onderste gedeelte van het profiel is per meter breed getekend, gezien de complexe vormen van de lijnen. Het tekenen van het proefiel op de laatste dag werd onderebroken door een enorme regenbui. In de laatste druppels hiervan is de laatste 4 meter getekend. Door de fysisch geograaf van het ADC is een pollenbakmonster genomen over de grijze laag in het profiel.